Overzicht SEMafoor-artikelen



Welkom bij SEMafoor jaargang 25!

SEMafoor Redactie

Ook al vraagt 25 jaar SEMafoor voor een jubileum-jaar, zijn we nog niet helemaal operationeel met onze (digitale) SEMafoor (2.0) versie. 

Maar u mag in 2024 wel wat vernieuwingen verwachten. Blijf terugkomen!

Meer lezen

Luc Vanbrabant over de West-Europese rus

Kurt Wayenberg
20-06-24

Orosius plaatste de Ruthenen tussen de Gallische havens en de havens op de Rijn. Het Cartularium van Sint-Bertijn plaatst Ruthenië in de buurt van Vlaanderen. Luc Vanbrabant meent dat deze naam leidde tot de naam ‘Russische kust’ en de vele verhalen en toponiemen van de rus…

Meer lezen

De Ottogracht en Lotharingen

Yeb Boersma
11-05-24

Dorestad, Daventre en Tiale lagen onder Zwentibold in West Francia, terwijl de Vier Ambachten in Oost Francia lagen. Een puzzel die Yeb Boersma tracht op te lossen o.a. met de 'Ottogracht' als rijksgrens

Meer lezen

Huysstotinge

Henne van Heeren
22-04-24

Henne van Heeren onderzoekt opnieuw een wetgeving: De verspreiding van het specifieke rechtsbegrip huysstotinge. De regio Midden-Nederland lijkt op een aparte vroegmiddeleeuwse oorsprong te wijzen…

Meer lezen

De geleidelijke verfransing: 'Het Chanson de Roland'

Kurt Wayenberg
23-02-24

Eén van de culturele fundamenten van de Franse maatschappij was West-Germaans-Diets. Luc Vanbrabant houdt een sterk betoog in zijn boekwerkje “De Germaanse omgeving van Karel de Grote, het chanson de Roland en de geleidelijke verfransing”

Meer lezen

Friezen in het Maas-Merwede gebied?

Henne van Heeren
15-12-23

Henne van Heeren leert ons dat het vroeg-middeleeuwse Friese recht tot ver in Nederland reikte, veel verder dan de invloed van de Friese taal... via een onderzoek naar een strafbaar feit uit de Lex Frisionum!

Meer lezen

Cartografische Bronnen Eerste Millennium?

Ruud van Veen
27-11-23

Ruud Van Veen uit zijn verzuchtingen op de manier waarop altijd met Ptolemaeus omgesprongen wordt. In die tijd was het aanwezige materiaal veruit onvoldoende om er de kustlijn van de Middellandse Zee mee te kunnen construeren

Meer lezen

Patavia naast de Vlaamse kustvlakte?

Yeb Boersma
29-10-23

Yeb Boersma komt deze keer met wel een zeer bijzondere vraag.  Moeten we de Patavia niet zoeken in de kustvlakte aansluitend op de Vlaamse kustvlakte? De 'originele' locatie heeft nog wel wat [meer] onderbouwing nodig om geloofwaardig te zijn

Meer lezen

Gelmel, een Scheldewiking?

Luc Vanbrabant
26-09-23

Hoogstraten heeft een kasteel dat weinig is bekend, maar toch een hele geschiedenis met zich meedraagt. Luc Vanbrabant verhaalt ons over Gelmel, heer van de Gelmelburcht...

Meer lezen

Janus Jochems (84) overleden

Ad Maas
09-09-23

Bij SEM zijn we dé medewerker van het eerste uur verloren. Onze SEM voorzitter, Ad Maas, vat samen wat Janus voor SEM betekend heeft: Hij was een collega en vriend die 30 jaren in touw was voor de geschiedschrijving van het Eerste Millennium

Meer lezen

Enige vragen over dateren met ijs

Ad Maas
04-08-23

Ad Maas vindt datering via ijslaagjesonderzoek een geldige methode maar twijfelt eraan of het niet te modelmatig of te statistisch is. Hij stelt voor om chronologie-kritici eens niet-bestrijdend aan de orde te stellen, b.v. via het recente werk van twee archeologen-dendrochronologen...

Meer lezen

De Vinlandkaart

Ruud Van Veen
23-07-23

Ruud brengt ons het verhaal van de Vinlandkaart: Oud perkament, maar hedendaagse inkt. Helaas zegt hij niets over de maker van de kaart, maar hij vertelt ons wel hoe deze zich, behalve met de inkt,  nog verder verraden had...

Meer lezen

Cas van Houtert: geschied-schrijver

Ad Maas
26-05-23

Cas van Houtert publiceerde 5 dikke boeken over de geschiedenis van de Middeleeuwen in Europa, een indrukwekkende prestatie. Ad geeft een overzicht, maar vertelt ons ook wat voor iemand Cas was

Meer lezen

Hey ChatGPT. Waar ligt Dorestate?

Kurt Wayenberg
22-04-23

ChatGPT is een recente hype rond kunstmatige intelligentie. Het is een briljant ontwikkelde chatbot die uitstekend gesprekken kan voeren. Kurt Wayenberg vroeg ChatGPT even uit over Dorestate

Meer lezen

Thule en Scandza, Procopius en Jordanes

Ruud van Veen
31-03-23

Het is zinloos om Thule/Scanza te plaatsen op de Orkaden, de Shetlandeilanden, de Faerøer of IJsland. Na het lezen van Procopius en Jordanes weet je dat het hier het Finse deel van Scandinavia betreft, het deel boven de poolcirkel!

Meer lezen

Kortzichtigheid in de Limes-discussie

Ad Maas
24-02-23

Ad Maas stelt dat onderzoekers die vanuit een bepaalde hypothese (geloof, overtuiging, wens) werken, doorgaans te veel uit zijn op bevestiging. Ad is meer voorstander van het bijeenbrengen van relevante mogelijkheden van onderzoek.

Meer lezen

Een heilige in Gelderland?

Ruud van Veen
31-01-23

Eén van de vele ongerijmdheden in de oude teksten is het verhaal dat de Utrechte­naren het lichaam van Ansfried per boot van Amersfoort naar Utrecht brachten. Onwaarschijnlijk! Ruud komt met een alternatieve locatie...

Meer lezen

Austria en Neustrië

Ad Maas
27-11-22

Historici mijden nog steeds de kritische vraag: Wat was het West-Frankische en Oost-Frankische rijk in de 10e eeuw? Ad Maas herontdekte een artikel van Rinus Boidin. Hij is het er niet mee eens maar vindt het nog steeds een interessant betoog!

Meer lezen

Heracles aan de Rijn

Ruud van Veen
13-11-22

In de vierde eeuw schreef een Griekse leraar een grafrede voor keizer Julianus[3]. In die rede noemde hij de wederopbouw van de stad Heraclea aan de Rijn[4]. Er is maar één toponiem dat met die naam in verband gebracht zou kunnen worden en dat is Castra Herculis.

Meer lezen

Robrecht de Fries

Kurt Wayenberg
28-10-22

Robrecht de Fries was de tweede zoon van graaf Boudewijn V van Vlaanderen. Na zijn huwelijk (in 1063) met Geertruida van Saksen, weduwe van Floris I van Holland, vestigde Robrecht zich in West-Frisia  en kreeg de bijnaam "de Fries"

Meer lezen

Het kompas, startpunt van de echte cartografie?

Ruud Van Veen
21-08-22

De mappae mundi en de kaarten van de oude Grieken, van Ptolemaeus en Al Idrisiz zijn erfenissen uit de klassieke en vroeg-middeleeuwse tijd. Het was echter met de zeekaarten en het kompas dat de echte geschiedenis van de cartografie begon

Meer lezen

Een Karolingische Codex uit Speyer?

Ad Maas
06-08-22

Van de Codex Spirensis, een vermeende codex uit de periode tussen 860 CE tot 920 CE zou slechts een enkel blad van het origineel overgebleven zijn... 

Meer lezen

Traiecto: Oversteek bij Woerden?

Ruud van Veen
24-07-22

Ruud buigt zich al vele jaren over de ongerijmdheden op de Peutingerkaart. Sommige zaken zijn verschrijvingen, sommige zaken zijn gewoon verkeerde interpretaties. In die laatste categorie valt de interpretatie van Traiecto 

Meer lezen

Portus Itius - De vergeten haven van Caesar

Kurt Wayenberg
03-07-22

Portus Itius was een oude Romeinse haven, volgens Wikipedia te situeren bij Boulogne-sur-Mer dan wel nabij Wissant...
Dr. Beeuwsaert opperde 26 jaar geleden al de juiste locatie te hebben gevonden. In 2022 verscheen eindelijk dit boek. 

Meer lezen

Romeins Heiligdom in Herwen (Gelderland)

SEMafoortje
25-06-22

Huub Kluijtmans attendeerde SEMafoor op een recente, belangrijke Romeinse vondst: Een Gallo-Romeinse omgangstempel (22mx22m), inclusief pannendak en zuilengalerij, tientallen votiefstenen, een grote stenen (water?) put, etc...  

Meer lezen

Buiten de gebaande wegen

Alex Laenen
19-06-22

De bundel 'Op zoek naar Romeinse wegen in Nederland en België' is de geestelijke erfenis Van wijlen Joep Rozemeyer. Zijn onderzoeken naar het Romeinse wegennet zijn een intrigerend, leerzaam betoog - een nieuw licht op oude zaken.

Meer lezen

Dorestad en Noviomagus in het Vlaamse kustgebied?

Yeb Boersma
11-06-22

’Project Yeb Boersma’ staat gelijk aan het oplijsten van teksten die altijd al zorgden voor de discussies. Zo ook hier... Moeten Dorestad en Noviomagus niet in het Vlaamse kustgebied gezocht worden?

Meer lezen

De Wortels van Dorestad?

Kurt Wayenberg
21-05-22

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed heeft een nieuwe publicatie vrijgegeven. Niemand stelt de vraag of de archeologie van Wijk bij Duurstede wel past bij wat we verwachten van Dorestad. Of zijn er toch opmerkingen die in die richting wijzen?

Meer lezen

Delahaye en Frans-Vlaanderen

Ad Maas
11-05-22

Er zijn vier fases van kritiek geweest op de visie van Albert Delahaye. A. Delahaye kon niet bewijzen dat Nederland een stuk geschiedenis van Noord-Frankrijk 'gestolen' heeft maar de discussie gaat nog steeds verder

Meer lezen

De donkerste eeuw en de runensteen van Rök

Ruud van Veen
01-05-22

Allerhande verhaallijnen over de Donkere Middeleeuwen vertellen ons iets over de kleine ijstijd en de pest-pandemie. Dat een runeninscriptie over deze zelfde gebeurtenissen zou berichten is helaas te mooi om waar te zijn

Meer lezen

Dijkarcheologie 200 v.Chr. - 250 n.Chr.

Ad Maas
24-04-22

De lijst van locaties met voormalige dijk-vondsten, ook in Noord-Nederland en de Wadden, uit de betreffende periode is verrassend lang. Let vooral ook op Vlaardingen en omgeving

Meer lezen

Was Hamlet een deense prins uit het Scheldegebied?

Luc Vanbrabant
16-04-22

De verwarring tussen het land van de denen dat het Scheldegebied was en het land Denemarken heeft er voor gezorgd dat men veel verhalen, toponiemen en personen in de verkeerde streken is gaan zoeken. Was Hamlet geïnspireerd op een deense prins uit het Scheldegebied?

Meer lezen

Middeleeuwse Bronnen m.b.t de Franken

Ad Maas
07-04-22

Een overzicht van de Frankische en Merovingische bronnen tot 751 bevat 30 bronnen. Het MGH noemt 53 bronnen. Er is ook een overzicht van 32 Oudhoogduitse teksten gedateerd door germanisten. Tijd om deze bronnen eens te ordenen

Meer lezen

Brünhild, Prünhilde, Brunichildis, Brunehaut

Ruud Van Veen
02-04-22

De 'Chaussées Brunéhaut' zijn een gekend begrip in België, Artesië en Noord-Frankrijk. Waar komen die namen vandaan en hebben die iets van doen met de middeleeuwse Brunhildis?

Meer lezen

Een mysterieus handschrift

Gijs van Udenhout
09-03-22

Oda (690-727) was een blind geworden Schotse prinses die in Luik (de kerk van Sint Lambertus) weer ziende werd.  Uit de ‘oude boekenafdeling’ van de Achelse kluis...

Meer lezen

De wereld van Karel de Grote

Ruud Van Veen
19-02-22

Weten we eigenlijk wel zeker dat Karel de Grote echt heeft bestaan? En zo ja, wat is dan voor ons de waarde van de Annalen van het Frankische rijk en de aan Einhard toegeschreven biografie van de beroemde heerser?  

Meer lezen